Deze 'spiritual song' is de klacht van een negerslaaf, die geuit wordt tegenover de rivier de Mississippi, die de neger ziet als een oude man die maar rustig zijn gang gaat in onverstoorbaarheid.

Langs deze rivier moesten de negerslaven hun zware arbeid verrichten, in het voorttrekken van zware boten (pulling boats), of bij de aardappel- (taters) en de katoenoogst (cotton). Zij (the niggers) werken maar, terwijl de blanken (the white folks) genieten (play). En dat nog wel tot de oordeelsdag (Judgement Day).

In zijn klacht geeft hij zichzelf en zijn medeslaven nog een goed advies: 'Ja, kijk niet op of om (don't look up and don't look down) en laat de blanke opzichter je niet toeschreeuwen (don't make frown)'. En: 'kniel maar neer en buig je hoofd (=wordt niet opstandig) en trek dat touw nou maar tot je erbij neervalt (until you're dead!)'.

Maar dan klinkt zijn smeekbede om verlost te worden: 'away from the Mississippi' en 'show me that stream called the river Jordan'. De rivier de Jordaan is voor de negerslaaf niet enkel de grens van het Beloofde Land, die de Joden moesten overtrekken na hun verblijf in de woestijn, meer eerder persoonlijk hun dood en verlossing uit hun leiden. De klacht die onze negerslaaf uit tegenover de rivier haalt niets uit: 'Hij, de rivier, moet toch wel iets (van ons lot) weten (must know sump-in), maar zegt er niets van en rolt (stroomt) maar verder'. 'Hij poot geen aardappelen of plukt geen katoen, zoals wij, die na onze dood weer snel vergeten zijn. Wij zweten en zwoegen, leiden pijn en gaan kapot (you and me we sweat and strain...) '.

Trek die (rot)schuit nou maar en til die katoenbaal op; verdrink je smart (get a little drunk) en je komt in de bak (jail). En dan zijn slotklacht: 'Oh, ik wordt er zo moe van, ben moe van het steeds maar weer proberen, heb er genoeg van (tired of living) en ik ben bang om te sterven (feared of dying). Maar jij, oude man, jij gaat maar door alsof...?'

Afgelopen maandag hebben wij het bekende lied "Ol' man river" uit de musical "Showboat" opnieuw in repetitie genomen. Er ontstond een gesprek over de mogelijke kwetsende betekenis van sommige woorden. Natuurlijk het gebruik van ‘nigger’ in het zuiden van de VS is door blanken bedacht en heeft een kwetsende betekenis. Dat het ogenschijnlijk gezongen wordt door een zwarte Amerikaan doet daar niets aan af. Dat is tenslotte besloten door de Jerome Kern en Oscar Hammerstein II in 1927. Wij hebben hier dus nog verder over doorgedacht.
 
Het lied verhaalt over slavernij. En misschien poogt men daartoe een schets te geven van die onderdrukkende zaak. Ik heb dus niets tegen het gebruik van woorden die dit schetsen ondersteunen. Dat edele karakter achter de tekst is echter niet heel waarschijnlijk. Een feit is dat in de ’roaring twenties’ (de jaren tussen eerste Wereldoorlog en Beurskrach) de gehele Westerse wereld nog zwaar negatief dacht over niet-blanken. De emancipatie van dergelijk algemeen denken is pas veel later op gang gekomen. De wereld is in dat opzicht verandert.
Het woord ‘nigger’, lijkend op ons ‘nikker’ (dat ook via de slavernij in onze taal is beland) in de tekst is het kwetsende woord. Herman: "Het zou mij niets verbazen als een ethymologisch onderzoek aantoont dat het Amerikaanse woord ‘nigger’ zijn herkomst vind van het Nederlandse woord. Per slot van rekening dreef de WIC (de West-indische Compagnie) op de driehoekshandel (slaven naar VS, katoen en tabak naar Nederland, en Nederlandse prullaria naar West Afrika)." 
 
Ook in Nederland wonen diverse mensen van Surinaamse, Ned.Antillen en ook Afrikaanse afkomst, die wij, het mannenkoor Orpheus, zouden kunnen kwetsen door gebruik van dit woord in ”O’l man river”. Derhalve denken wij dat we er goed aan doen om een vervanging te zoeken. In zijn geheel is het misschien handig om de tegenstelling zwart.wit te vervangen door rijk/arm. Dat wij bij eerdere uitvoeringen het woord wel gebruikt hebben omdat het originele tekst is, is eigenlijk een oneigenlijk argument in deze discussie. Het is beter om als organisatie hier over na te denken en een stukje verbetering door te voeren.

De bibliothecaris heeft een internetonderzoek gedaan naar alternatieve formulering voor enkele onderdelen. Het bestuur van Orpheus heeft op donderdag 22 januari 2020 in bestuursvergadering het volgende besluit n.a.v. dit onderzoek genomen:

• in maat 11 en 13 wordt "Niggers all work" vervangen door 'Here we all work"
• in maat 14 wordt "white folks" vervangen door "rich folks"
• in maat 22 wordt "white boss" vervangen door "big boss"
• in maat 30 wordt "white man boss" vervangen door "big man boss"

De voorgestelde wijziging valt precies binnen het bestaande ritme en klemtoon van het lied.