Niet lang geleden deze zomer luisterde ik toevallig naar een radioprogramma, waarin een gast in de studio zijn favoriete muziekkeuzes aan de interviewer doorgaf. Het trok mijn aandacht, want een van deze muziekstukken, waar hij graag naar luisterde was de Alt-Rhapsodie van Johannes Brahms, en de opname, die hier ten gehore werd gebracht was de beroemde, met Kathleen Ferrier in de alt-solo.

Het was herkenbaar natuurlijk, en ik bleef gespannen luisteren naar deze prachtige uitvoering van deze mooie muziek. De reactie van de studiogast, jaren geleden was hij een vaste medewerker van het Farce Majeur radio- en televisieprogramma, was: ''Een en al emotie, een stuk waarin de muziek het gevoel a.h.w. meeneemt naar grote hoogte.'' Door te luisteren werd ik toch ook nieuwsgierig naar 'meer weten' over Brahms en zijn Alt-Rhapsodie. En zeker ook omdat dit stuk een van de hoogtepunten zal gaan worden in het komende derde jubileum-concert.

Het blijkt, dat Brahms zijn tekst ontleende aan een gedicht van Goethe, een van Duitslands grote dichters, en met name aan 'Harzreise im Winter' en daarvan koos hij enkele strofen. In 1777 reisde Goethe door de Harz, de winterstemming inspireerde hem tot een ode op het lot, dat de ene mens geluk, de ander tegenslag brengt. De kern van het gedicht slaat op een jonge theoloog, die aan het leven wanhoopte en door Goethe en zijn gedichten berusting vond.

Brahms nam enkele strofen van dit gedicht als basis voor zijn compositie, waarin de wanhoop van de jonge reiziger en het medelijden met deze ongelukkige jongeman door de klagende zang van de solist wordt bezongen. In de laatste strofe klinkt dan het ons bekende ''Ist auf deinem Psalter..'', waarmee de zang van het koor in een vroom en eenvoudig gebed een aangrijpende achtergrond vormt voor een rustig smekende alt-solo. ''Ist auf deinem Psalter, Vater der Liebe, ein Tohn seinem Ohre vernehmlich, so erquicke sein Herz'' Deze dichterlijke regels van Goethe zou in een wat vrije vertaling aldus te verstaan zijn: ''Is dan, oh liefdevolle Vader, in de muziek van Uw psalmen, niet een toon te vinden, die zijn oor verstaat, breng daarmee dan zijn hart weer tot leven'' Het verhaal gaat, dat Clara Schumann, voor wie Brahms een grote genegenheid koesterde, hij noemde dit werk ook in bittere term zijn 'bruidslied', toen zij dit hoorde, diep geroerd was. En zij vertrouwde aan haar dagboek het volgende toe: ''Het is lang geleden, dat ik mij herinner zo ontroerd te zijn door de diepte van de pijn in woorden en muziek.''

Een en al emotie dus, zoals terecht gezegd werd in het genoemde radioprogramma. Emotie zal zeker ook doorklinken in het overige romantische programma, dat Orpheus zal gaan uitvoeren in het laatste jubileumconcert. In de romantiek, een stroming in de kunst, waarin het gevoel zo'n grote plaats kreeg, juist tegenover het verstandelijk beredeneerde, ontstonden in de kunst, vooral in de muziek, de emotievolle werken, en Schubert heeft veel gevoelvolle muziek gecomponeerd, romanticus als hij was. Denk maar aan 'Die Nacht' en 'Nachtgesang im Walde'. Muziek waarin mens en natuur een gelukkig en emotievol samenzijn kunnen ervaren. Niet toevallig nu komt Brahms ook naar voren in de zang van de solisten in 'Die Mainacht' en in 'Von ewiger Liebe'.

Orpheus zingt opera en romantiek, twee pijlers, waarop het derde concert in oktober zal rusten. Hopelijk slaagt ons jubilerende koor onder leiding van zijn dirigent erin het luisterende publiek mee te nemen en te laten genieten van zang en muziek, vol van gevoelens, van blijheid en vroomheid, van liefde en smart. Als dat zal lukken, sluit Orpheus met dit concert een gedenkwaardig jubileumjaar af. En dat hopen wij met zijn allen.