bibliotheek       repetitie       compleet       terug naar lijst    
Bibliotheeklijst (meer informatie) Bron: dirigent / bestuur Laatst bijgewerkt: 08-04-2024
Referentienummer: 273 (momenteel in repetitie)                Archiveringsdata: =>[03-02-2014][30-09-2011]=>
Titel: Landkjending (P)
Uit:
Componist / Bewerkt door: Edvard Grieg
Genre:
Opmerking:
Over dit werk zijn de volgende artikelen geschreven:

Landkjending en Olaf Tryggvason Dit nieuwsartikel is in klad-versie. Klad-versies zijn nog in redactionele staat en de inhoud is nog niet definitief. Daardoor kunt u geen rechten ontlenen aan dit artikel.
geen afbeelding bij column

Op IJsland leefde van 1178 tot 1241 Snorri Sturluson. Hij was (met een moderne term) de president van het eiland, een machtig en rijk man. Maar ook een groot schrijver. Aan hem hebben we te danken, dat wij iets over de geschiedenis van Scandinavië uit de periode van 800 tot 1200 weten. In die tijd werd de geschiedenis vooral mondeling overgeleverd. Toen omstreeks het jaar 1000 het christendom in het noorden werd ingevoerd, werden alle heidense verhalen verboden. Op IJsland, dat nogal geïsoleerd lag, bleven ze bewaard. Snorri was degene die deze verhalen in de 13de eeuw opschreef. Hij schreef twee grote werken: 

de Edda
een verzameling liederen over de noordse goden (bijv. Wodan en Donar) en helden.
de Koningsverhalen
een verzameling verhalen over Noorse koningen tot 1177; twee van de belangrijkste koningen waren Olav Tryggvason (koning 995-1000) en Olav de Heilige (koning 1015-1028).

Hier volgt een korte samenvatting van het verhaal van: Olav Tryggvason (963 - 1000)

Olav is de zoon van de Noorse koning Tryggve en koningin Astrid. Als koning Tryggve ten val wordt gebracht (963), moet de zwangere Astrid vluchten. Tijdens de vlucht wordt Olav geboren. Via Zweden probeert Astrid naar Rusland te komen, waar haar broer Sigurd aan het hof van koning Valdemar (= Vladimir, grootvorst van Kiev) verblijft. Maar moeder en zoon worden door Estlandse zeerovers gevangen genomen en als slaven verkocht. Op 9-jarige leeftijd wordt Olav door zijn oom Sigurd in Estland ontdekt en vrijgekocht. Sigurd neemt Olav mee naar Rusland, waar deze aan het hof opgroeit.

In Noorwegen heeft intussen na heel wat strijd koning Hakon de troon beklommen en in het land rust gebracht. Olav besluit dan om naar Noorwegen terug te keren. Maar hij komt niet verder dan Polen. Daar trouwt hij en maakt als viking de kusten van de Oostzee onveilig. Als zijn vrouw sterft (991) trekt hij plunderend langs de kusten van de Noordzee (o.a. van Nederland en Vlaanderen). Hij vestigt zich tenslotte in Engeland, waar hij trouwt en zich laat dopen.

De rust en welvaart die Hakon in Noorwegen gebracht heeft zijn helaas niet van lange duur. De koning kan niet van de vrouwen afblijven en dat zet kwaad bloed bij de adel en de boeren, van wie hij de vrouwen en dochters dwingt met hem het bed te delen. Dit komt Olav ter ore en ook dat het volk er niets op tegen heeft, dat een koning uit het vroegere koningshuis weer op de troon komt. Olav zeilt dan met zijn vloot naar Noorwegen en betreedt voor het eerst in zijn leven zijn vaderland (Landkjending).

In 995, 32 jaar oud, wordt hij in Trondheim tot koning van Noorwegen gekozen, nadat hij samen met de boeren koning Hakon heeft verslagen. Olav is een echte volkskoning, die niet de steun van de Noorse adel kan verwerven. Als hij koning geworden is, begint hij fanatiek met de kerstening van Noorwegen en later ook met die van IJsland (dat dan nog bij Noorwegen hoort). De mensen kunnen kiezen tussen "dood of doop". Heidense priesters en tovenaressen worden zonder pardon omgebracht. Olav is intussen weer getrouwd met de zus van de Deense koning. Deze zus, Tyra, wilde niet met een heidense Poolse vorst trouwen en vluchtte daarom vanuit Polen naar Olav. Als Olav naar Polen vaart om de bezittingen van Tyra op te halen, wordt hij op de terugweg door een grote vloot (coalitie van Denemarken, Zweden en de Noorse adel) opgewacht. Bij Svolder (waarschijnlijk Greifswald aan de Pommerse Bocht) bevechten de beide legers elkaar. In de zware gevechten komt Olav om (in het jaar 1000).

Wij zingen: Landkjending (= Land in zicht)

  1. Olav Tryggvason zeilt over de Noordzee naar zijn nog niet zo lang bestaande koninkrijk Noorwegen, waar niemand hem verwacht. Bij de eerste aanblik ziet Olav de steile rotskust voor zich ("Wat is dat voor een muur in de branding?").
  2. Het land ziet er ontoegankelijk uit en het lijkt erop dat zijn wens om koning te worden op de rotsen schipbreuk zal lijden, totdat een dichter witte koepels en torenspitsen ontdekt, die zich tegen het blauw van de hemel aftekenen.
  3. Ook koning Olav ziet plotseling grijze, oude tempelmuren met sneeuwwitte daken oprijzen en hij verlangt er vurig naar om het land te betreden en er zijn geloof (het christendom) te brengen.
  4. Het land opent zich voor hen, het is lente. Watervallen bruisen. Terwijl het op zee nog stormt en tekeergaat, ruisen de bossen vredig. Orgels en klokken klinken. De koning kijkt om zich heen en wordt door blijdschap overweldigd:
    "Hier heb ik het land gevonden, waar de kerk de hel zal trotseren. De ziel huivert en het hart wordt van God vervuld. Hier wordt alleen nog de Allerhoogste vereerd. Ik hoop dat mijn geloof een stevige basis zal zijn en dat mijn ziel, zuiver als een gletsjer, zal opstijgen geheel vervuld van Hem die alles geschapen heeft."
    Dan valt het volk (=koor) de koning bij. Dagelijks willen ze voortaan allen bidden net zoals hun koning Olav: "De ziel huivert..."

Hier vindt men dus duidelijk een romantische opvatting over de Christianisatie van Noorwegen, die niet in overeenstemming is met de historische werkelijkheid ("Dood of doop!"). De werken van Grieg (1843-1907) worden gekenmerkt door een romantisch nationalisme, d.w.z. hij grijpt terug op de eigen Noorse geschiedenis en verheerlijkt die. Ook speelt de folklore (bijv. Noorse volksliederen) in Griegs werk een belangrijke rol.
De tekst van het lied stamt van de Noorse dichter B. Bjørnson (1832-1910), die ook het Noorse volkslied schreef. Bjørnson ijverde voor de afscheiding van Zweden. In 1905 werd Noorwegen een onafhankelijke staat.

Harry Reimert [20-03-2008]
* * *